Cerkiew w Kwiatoniu (UNESCO)
Cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Św. Paraskewy w Kwiatoniu (Uście Gorlickie), obecnie kościół pomocniczy rzymskokatolicki, powstała w 2. poł. XVII wieku. Świątynia jest klasycznym przykładem łemkowskiej architektury cerkiewnej, a ze względu na swoje proporcje uważana jest za jedną z najpiękniejszych cerkwi w Polsce.
Wieś Kwiatoń powstała ok. 1423 r. Zlokalizowana jest w dolinie potoku Zdynia na wysokości 410-420 m n.p.m. Świątynię wzniesiono w konstrukcji zrębowej, z wieżą konstrukcji słupowej o ścianach pochyłych. Ściany i dach pokryto gontem. Świątynia otoczona jest niewysokim murem z drewnianymi bramkami konstrukcji ramowej, które zwieńczono gontowymi daszkami z cebulastymi baniami. Wystrój wnętrza stanowi polichromia o motywach figuralnych i ornamentalnych z 1811 r.
Rycina 1. Cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Św. Paraskewy w Kwiatoniu. Fot. Karol Król (06.05.2023)
Do czasów obecnych zachowało się kompletne wyposażenie, w tym ikonostas (ściana z ikonami z 1904 r.) autorstwa M. Bogdańskiego z 1904 r. W prezbiterium zachował się ołtarz główny z XIX w. oraz dwa ołtarze boczne z ikonami Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz Zdjęcia z Krzyża.
Rycina 2. Na zdjęciach Duszan Jurkowicz wraz ze współpracownikami na tle cerkwi w Kwitoniu, wiosna 1915 rok; jedyny dzwon, o imieniu św. Mikołaj, jaki pozostał po II wojnie światowej w cerkwi w Kwitoniu. Dzwon o masie blisko 500 kg został odlany w 1928 r. w Odlewni Dzwonów i Metali Karola Schwabe. Fundatorami byli mieszkańcy Kwitonia. Na jednym ze zdjęć dzwon św. Mikołaj, na drugim Karol Schwabe obok innego dzwonu, o masie około 2 ton. Fot. Karol Król, fotografie wykonano w bramie wejściowej prowadzącej na teren cerkwi (06.05.2023)
21 czerwca 2013 roku, na 37. sesji UNESCO w Phnom Penh w Kambodży, 16 drewnianych cerkwi rejonu Karpat Polski i Ukrainy, w tym cerkiew w Kwiatoniu, zostało wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Lokalizacja: